-Αφορμή το περιβόητο ρεπορτάζ του «Al Jazeera»-
Τα όσα παρακολουθήσαμε στο περιβόητο ρεπορτάζ του «Al Jazeera», το περασμένο Φθινόπωρο, μας τραυμάτισαν. Αυτό δεν οφείλεται μόνον στον βαρύ εγκληματικό χαρακτήρα των συμπεριφορών που αποτελούν το αντικείμενό του ρεπορτάζ. Περισσότερο τραυμάτισαν το βουλευτικό αξίωμα πρωταγωνιστών του και το ενδεχόμενο οι συμπεριφορές αυτές να είχαν επαναληφθεί. Το ρεπορτάζ του «Al Jazeera» πυροδότησε την απελπισία και τον θυμό που εδώ και χρόνια αισθανόμαστε για όσα επαναληπτικά συμβαίνουν στον τόπο μας και αποκαλύπτουν την ανεπάρκεια και τον αποσυντονισμό της Πολιτείας μας: η τραγωδία της πτώσης του αεροσκάφους της «Ήλιος», η τραγωδία της έκρηξης των πυρομαχικών στο Μαρί, τα παράνομα και ανήθικα που συνέβησαν εν σχέσει με τον κρατικό αερομεταφορέα, το χρηματιστήριο και τραπεζικά ιδρύματα και που οδήγησαν σε χρεωκοπίες, αποτελούν παραδείγματα. Ό,τι κακό είχαμε στο μυαλό μας για τμήμα της πολιτικής ζωής του τόπου, το είδαμε στην οθόνη. Εάν, εν τέλει, οι υποψίες και οι προκαταλήψεις μας επαληθευθούν και τα αδικήματα αποδειχθούν θα πρόκειται για όλεθρο.
Από την άλλη, το ρεπορτάζ μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμο. Το κολονάτο ποτήρι, με το κόκκινο κρασί, που σηκώθηκε προκλητικά «εις υγείαν» μας, και το μάτι που έκλεισε πονηρά στην οθόνη δεν πρέπει να διαγραφούν από την μνήμη μας. Οι εικόνες αυτές πρέπει να επανέρχονται και να αποτελούν οδηγό για τις επιλογές μας.
2. Το πολίτευμα μας θεμελιώνεται στην δημοκρατική αρχή: οι πολιτειακές εξουσίες δημιουργούνται και διατηρούνται με την συναίνεση του λαού, η οποία εκφράζεται διαμέσου των εκλελεγμένων αντιπροσώπων του. Η Βουλή των Αντιπροσώπων ασκεί την «… νομοθετική εξουσία της Δημοκρατίας … εν παντί θέματι …» (Άρθρο 61 του Συντάγματος ). Στην πράξη, η Βουλή των Αντιπροσώπων έχει το κορυφαίο καθήκον και την κορυφαία αρμοδιότητα να οργανώνει την δραστηριότητά μας και να συντονίζει την κοινή μας ζωή. Ιδεωδώς, οι εκλελεγμένοι αντιπρόσωποί μας οφείλουν να νομοθετούν προς τον σκοπό διασφάλισης ενός δίκαιου και λειτουργικού οικονομικού συστήματος, μίας σύγχρονης και ωφέλιμης κοινωνικής δομής, ενός αλληλέγγυου κράτους και εξελικτικών και συμφερουσών σχέσεων της πατρίδας μας με τα άλλα κράτη.
3. Το Σύνταγμα επιχειρεί να διασφαλίσει την επάρκεια και την εντιμότητα των βουλευτών, ορίζοντας ελάχιστα προσόντα εκλογιμότητας: ιδιότητα του Κύπριου πολίτη, συμπλήρωση του εικοστού πρώτου έτους της ηλικίας, απουσία καταδίκης για αδίκημα ατιμωτικό ή αδίκημα ηθικής αισχρότητας ή απουσία στέρησης της εκλογιμότητας δυνάμει απόφασης δικαστηρίου, απουσία διανοητικής νόσου, η οποία καθιστά το πρόσωπο ανίκανο να ασκεί τα καθήκοντα του βουλευτή (Άρθρο 64). Επίσης, το Σύνταγμα επιχειρεί να διασφαλίσει την σύννομη συμπεριφορά καθενός βουλευτή, ορίζοντας πως πριν από την ανάληψη των καθηκόντων του, αυτός δίδει δημοσίως σχετική διαβεβαίωση (Άρθρο 69).
Όμως, την ευθύνη για το ποιοι θα καταλάβουν τις βουλευτικές έδρες, την έχουμε, κυρίως, εμείς. Εκτός από κοινή γνώμη, αποτελούμε ταυτοχρόνως και εκλογικό σώμα με δύναμη.
4. Εν όψει των βουλευτικών εκλογών του προσεχούς Μαΐου, οι πλείστοι κομματικοί και άλλοι πολιτικοί μηχανισμοί έχουν ήδη καταρτήσει τους καταλόγους με τους υποψηφίους που εγκρίνουν και μας προτείνουν ως τους κατάλληλους για να ανταποκριθούν στην αποστολή τους.
Όσον αφορά στους νέους υποψηφίους, γνωρίζουμε ονόματα, βιογραφικά σημειώματα και προγραμματικές δηλώσεις. Ο τόπος μας είναι μικρός και μπορούμε εύκολα να μάθουμε περισσότερα γι’ αυτούς.
Όσον αφορά στους υποψηφίους που διεκδικούν επανεκλογή, έχουμε καλύτερη εικόνα: γνωρίζουμε ήδη τον τρόπον που πολιτεύονται και γνωρίζουμε ήδη αυτά που είναι σε θέση να πράξουν και αυτά, που, κατά την άποψη μας, ενώ οφείλουν και είναι σε θέση να πράξουν, τα παραλείπουν. Γνωρίζουμε τον δημόσιο λόγο τους, στις περιπτώσεις που υπάρχει, ή εντοπίζουμε την δημόσια σιγή τους κατά την πενταετία που προηγήθηκε. Εν πάση περιπτώσει, το κοινοβουλευτικό έργο του καθενός από αυτούς είναι δεδομένο, μπορεί να διαπιστωθεί και μπορεί να μετρηθεί. Εφ’ όσον οι συνεδρίες της Βουλής είναι, κατ’ αρχήν, δημόσιες (Άρθρο 75)(πλέον μεταδίδονται από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση) και εφ’ όσον για τις συνεδρίες αυτές καθώς και για τις συνεδρίες των κοινοβουλευτικών επιτροπών τηρούνται πρακτικά (Άρθρα 73 και 75), υπάρχουν καταγεγραμμένα τα αποδεικτικά για το κοινοβουλευτικό έργο όχι μόνον των κοινοβουλευτικών κομμάτων, ως συνόλων, αλλά και του κάθε απερχόμενου βουλευτή.
Για τον κάθε απερχόμενο βουλευτή υπάρχουν καταγεγραμμένα τα αποδεικτικά για την φυσική του παρουσία στις συνεδρίες του σώματος (και, αντιστοίχως, για τον αριθμό των περιπτώσεων κατά τις οποίες αυτός μετέθεσε το καθήκον σχηματισμού απαρτίας και ψήφισης σε συναδέλφους του, Άρθρα 77 και 78), για τις προτάσεις νόμου που αυτός υπέβαλε (Άρθρο 80), για τις τροποποιήσεις που αυτός εισηγήθηκε σε τέτοιες προτάσεις συναδέλφων του ή σε νομοσχέδια, για την ποσότητα και το περιεχόμενο της εργασίας του στις κοινοβουλευτικές επιτροπές, στις οποίες αυτός τοποθετήθηκε, για την συχνότητα και το περιεχόμενο των αγορεύσεών του από το βήμα της Βουλής (Άρθρο 73), για το είδος και την έκταση του κοινοβουλευτικού ελέγχου που αυτός άσκησε και για τον τρόπο που αυτός ψήφισε. Οι συγκεκριμένοι δείκτες αποτελούν δίκαιο στοιχείο κρίσης όσων διεκδικούν και πάλιν την ψήφο μας.
5. Το ενδεχόμενο στις προσεχείς βουλευτικές εκλογές να ψηφίσουμε ένα δεξιό, κεντρώο, σοσιαλιστικό ή αριστερό κόμμα, αναλόγως, ακολουθώντας την οικογενειακή μας παράδοση ή δηλώντας την προσωπική μας διαδρομή ή εξωτερικεύοντας την ενδιάθετη στάση μας για την εθνική μας ταυτότητα, δεν είναι απίθανο. Όμως, ακόμη και έτσι να εξελιχθούν τα πράγματα, τίποτε δεν μας εμποδίζει να αναλάβουμε, αυτή την φορά, τις ευθύνες μας. Τίποτε δεν μας εμποδίζει να επιλέξουμε, με βάση ορθολογικά κριτήρια, σε ποιους από τους υποψήφιους βουλευτές του κόμματός μας θα δώσουμε τους σταυρούς προτίμησης. Δεν είναι όλοι οι υποψήφιοι βουλευτές ενός κόμματος οι ίδιοι. Κατά την επιλογή, θα είναι χρήσιμο να θυμόμαστε τα εξής:
Πρώτον, εκλέγουμε βουλευτές, τους αμείβουμε γενναιόδωρα (Άρθρο 84), τους επιτρέπουμε να ασκούν και πρόσθετο βιοποριστικό επάγγελμα (Άρθρο 70) και τους περιβάλλουμε με σημαντικά προνόμια (μεταξύ άλλων, η διαδικασία για την άρση της βουλευτικής ασυλίας, Άρθρο 83) για να υπηρετούν τον τόπο με προοπτική την γενική πρόοδο και για να αντιμετωπίζουν τις πρόσθετες ανάγκες που δημιουργεί η εθνική απειλή υπό την οποίαν ζούμε.
Δεύτερον, όταν η Βουλή θεσμοθετεί τα σχέδια υπηρεσίας για τις θέσεις στο δημόσιο, έχει επίγνωση των ιδιοτήτων και των αρετών που εκάστοτε απαιτούνται, είναι αυστηρή και πράττει αναλόγως. Παραδείγματος χάριν, για την μεγάλης περιωπής και υψηλής ευθύνης θέση του Γενικού Διευθυντή Υπουργείου, η Βουλή (συμπράττοντας με το Υπουργικό Συμβούλιο) θέσπισε το οικείο σχέδιο υπηρεσίας ορίζοντας πως, εκτός από συγκεκριμένα υψηλά ακαδημαϊκά και επαγγελματικά προσόντα, οι υποψήφιοι για διορισμό θα πρέπει να διαθέτουν, επιπλέον, «… Ακεραιότητα χαρακτήρα … και ξεχωριστή εκδήλωση υπευθυνότητας, πρωτοβουλίας και ευθυκρισίας.»
Λαμβάνοντας αυτό το σχέδιο υπηρεσίας ως πρότυπο, πριν ψηφίσουμε, μπορούμε να ελέγξουμε πως προκύπτει η απαιτούμενη ακεραιότητα του χαρακτήρα των υποψηφίων, στους οποίους θα δώσουμε τους σταυρούς της προτίμησής μας, και ποιες είναι οι απαιτούμενες ξεχωριστές εκδηλώσεις της υπευθυνότητας, της πρωτοβουλίας και της ευθυκρισίας τους
Αυτή η πρακτική δεν θα βοηθήσει μόνον εμάς, τους ψηφοφόρους, να εξορθολογήσουμε την επιλογή μας. Θα βοηθήσει και τους ίδιους τους υποψήφιους βουλευτές. Γνωρίζοντας, εκ των προτέρων, τα ελάχιστα απαιτούμενα προσόντα για την κατοχή της θέσης, ίσως κάποιοι από αυτούς αντιληφθούν πως δεν πληρούν το σχέδιο υπηρεσίας και ίσως αποσυρθούν.
